Artistieke kwaliteit
Door het maken van theater stimuleert de Theaterpraktijk persoonlijke en lokale ontwikkeling. Het artistieke doel en de kwaliteit staan altijd voorop. De ontwikkeling volgt door de werkwijze ‘als vanzelf’. Door anders naar de eigen verhalen te leren kijken en bewust je verhaal over te dragen met niet alleen je boodschap maar ook je publiek in gedachten, veranderen individuen. Als individuen veranderen zal de gemeenschap (uiteindelijk) veranderen, zo luidt het motto van de Carla Maria Verwer. Haar voorstellingen geven een gelaagd beeld van maatschappelijke thema’s op individueel en op wijkniveau. Persoonlijke verhalen krijgen een maatschappelijke context, maatschappelijke vraagstukken worden persoonlijk. Op die manier dragen voorstellingen van De Theaterpraktijk bij aan inzicht in het verbeteren van de doelmatigheid van (sociaal) beleid.
Wijkbewoners worden deelnemers. Deelnemers worden spelers.
Verhalen van personen uit een gemeenschap of een wijk vormen het uitgangspunt van voorstellingen van de Theaterpraktijk. Hun verhalen bevatten opvattingen omtrent een maatschappelijk thema, over de problemen waarmee ze worstelen, hun identiteit en hun sociale (dis)positie. De Theaterpraktijk stelt die opvattingen ter discussie, bevraagt ze en reflecteert erop.
Iedere nieuwe voorstelling begint met het verzamelen van de verhalen. Carla Maria vraagt de deelnemers na te denken over de eigen ervaringen, naar elkaar te luisteren, te reflecteren op emoties en reacties en dat om te zetten naar scènes. De deelnemers vertalen hun ervaringen in woorden, beelden en scènes die de kern van de boodschap aan het publiek overdragen. Deelnemers worden spelers en leren spel- en theatertechnieken. Ze leren met vertrouwen op het podium te staan, leren om verstaanbaar te zijn, leren geloofwaardig te spelen en moeten de tekst kennen.
Als spelersgroep moet je op elkaar kunnen vertrouwen en elkaar kunnen steunen. Dat vraagt om een werkproces met evenzoveel aandacht voor het individu als voor het groepsdynamische proces. De persoonlijke en sociaal maatschappelijke inhoud van de voorstelling zorgt vaak voor een dynamisch groepsproces. Dat zorgt ervoor dat de artistieke kwaliteit in ere houden niet gemakkelijk maar wel onontbeerlijk is voor een krachtige en betekenisvolle voorstelling.
Confronterende en professionele werkwijze
De ervaringen, verhalen en gespeelde scènes worden door Carla Maria verwerkt in het script. De eerste lezing van het script is altijd een spannend moment. Naast herkenning en ontroering bij de spelers, is het niet zelden confronterend. Het vraagt moed om met je verhaal op het podium te staan. En het vraagt een zekere professionaliteit om met genoeg afstand je verhaal te doen dat toch persoonlijk blijft. Als het script klaar is ligt tijdens het repetitieproces de nadruk op bijschaven van de tekst, het vinden van theatraal aansprekende vormen en het verbeteren van de spelkwaliteit van de spelers.
Betekenisvol resultaat: gelaagde kracht van theater
En dan, na (minimaal zes) maanden werken staat er een betekenisvolle voorstelling. Dat is een voorstelling die voor spelers en publiek dichtbij genoeg is om zich mee te kunnen verbinden en in te herkennen en een open blik biedt naar net iets verder dan wat eigen is. De uiteindelijke betekenis van de voorstelling heeft zowel met het artistieke doel als met de genoemde ontwikkeling te maken. Ik kijk vanuit vier lagen naar het product en het werkproces. Ik vraag me daarbij het volgende af:
1. Artistieke product: De voorstelling als artistiek autonoom product.
Is het een interessante en kunstzinnige voorstelling die recht doet aan de verhalen van de spelers, waarin de spelers geloofwaardig spel laten zien met artistieke keuzes die bijdragen aan een prettige en goede theateravond voor het publiek – los van de context waarin het gemaakt is?
2. Individu: Maatschappelijke vraagstukken worden persoonlijk.
Deelnemers komen innerlijk in beweging en werken gezamenlijk, wat soms ook wat weg heeft van worstelen.., toe naar een krachtig en artistiek resultaat. Doet de voorstelling recht aan de individuele verhalen van de deelnemers? Zijn de deelnemers in staat om met vertrouwen op het podium te staan? Nemen ze verantwoordelijkheid voor het eigen aandeel? Hebben ze mogelijkheden gezien zich te ontwikkelen?
3. Gemeenschap: Spelergroep en publiek als gemeenschap.
De persoonlijke verhalen krijgen weer een maatschappelijke en gemeenschappelijke context. Leden van de gemeenschap maken samen kunst, versterken hun banden en verbreden hun horizon. Het persoonlijke verhaal wordt aanknopingspunt om een groter vraagstuk in de gemeenschap bespreekbaar en voelbaar te maken. Mensen luisteren, leven en voelen mee. Kunst maakt de materie licht en geeft gewicht aan verbeelding. Theater heeft de mogelijkheid te verbinden en het perspectief te verruimen. Het laat een gezamenlijke herinnering achter en kan een impuls zijn voor meer begrip voor elkaar. Iedereen is onderdeel van een of meerdere verhalen. Draagt de voorstelling bij aan bewustwording met betrekking tot het thema en verbinding op gemeenschapsniveau?
4. Maatschappij: Voorstelling als politiek en maatschappelijk signaal
De voorstelling als signaal naar de publieke sector en beleidsmakers. De voorstelling maakt (de gevolgen van) beleid invoelbaar. Geeft de voorstelling inzicht in het verbeteren van de doelmatigheid van (sociaal) beleid? Zitten er beslissers en veranderaars in de zaal die op de juiste manier en plek invloed uit kunnen oefenen?
Iedere laag voegt een eigen waarde toe aan het geheel. De totale betekenis is voor mij van belang.